Բանավոր ամեն խոսք չէ, որ պետք է գրավորի վերածել։ Իսկ գրավոր խոսքում պետք է շատ ավելի զգույշ լինել։ Պատերազմական այս օրերին հատկապես ամեն տառը կշռել է պետք։ Ամեն օր նյարդերս հազար անգամ տեղի են տվել, բայց թղթին ինչ-որ բան հանձնելուց առաջ փորձել եմ սթափվել, գլուխս սառեցնել, հետո նոր միայն արտահայտել մտքերս։ Անգամ սոցհարթակներում գրառումներ անելիս եմ շատ զգոն եղել։ 

Բայց Ստեփանակերտի ծննդատան թիրախավորված ավերումը փոխեց այս շրջանի կոշտ սկզբունքս։ Այո՛, արդեն ասել եմ, ես հավատում եմ մեր ռազմիկին՝ զենք վերցրած գյուղացուց մինչեւ մասնագիտությամբ զինվորականին, այո՛, ես հավատում եմ մեր պաշտպանության բանակին, հավատո՛ւմ եմ մեր գենին, մեր առաքելության վերջնանպատակին։

Բայց ուզում եմ, որ մեկընդմիշտ վերջ տանք «մարդ»ասիրությանը։ Օբյեկտիվ պատճառներով բանակային ու ռազմական գործերից շատ բան չեմ հասկանում, հետեւաբար, չեմ էլ փորձի հարցադրումներ հնչեցնել, թե ինչու հայկական կողմը այս չի անում, այն չի անում։ 

Չե՛մ փորձի։ Թեեւ չեմ էլ թաքցնի համոզմունքս՝ այս անբարո աշխարհը բարության տեղ չէ։ Տարբեր ժամանակաշրջաններում անընդհատ նույն կետին չվերադառնալու համար ակն ընդ բազմակի ականն է ելքը։ 
Որովհետեւ մեր դիմաց կանգնածը հակառակո՛րդ չէ։ Նույնիսկ թշնամի՛ էլ չէ։ Սովորակա՛ն թշնամի չէ։ 

Հիմա չեմ հիշում՝ երբ եմ գրել, բայց չեմ ափսոսում խոսքերիս համար, երբ բարձրաձայնել եմ, թե թուրքին՝ լինի հայր, մայր, թե երեխա, խղճալ պետք չէ։ Որովհետեւ թուրքի մայրը մայր չէ, քանզի հրեշ է ծնում, հայրը հայր չէ, քանզի լամուկ է դաստիարակում, իսկ մանուկն էլ մանուկ չէ, քանզի մանուկները մաքուր են ծնվում, իսկ սրանք ծնվում են կեղտոտ՝ մարդակերի՛, հոշոտողի՛ գենով։ Դրա համար չեմ ուզում, որ խղճանք հրեշ ծնողին, լամուկ դաստիարակողին, ի ծնե մարդակերին։ 
Չե՛մ ուզում, որ մեր ամեն սերունդ իր զոհն ու սուգն ունենա։

Հա՛, Սասունցի Դավթի զարմն ենք, բայց չեմ ուզում զարկերը բաշխենք։ Մենք այլեւս դրա իրավունքը չունենք։ Ուզում եմ հստակ խոշոր գիծը դնենք խղճի ու խեղճության։ Իսկ մենք խեղճ չե՛նք հաստատ, բայց մեր խղճի ձեռքը կրակն ենք ընկել՝ այդ խոշոր գիծը հաճախ լղոզելով։ Զգուշացնում ենք՝ նոր ենք հարվածում, մեր ու մանուկ ենք տարբերում, տարեց ու հիվանդ ենք տարբերում...

Չե՛մ ուզում։ Դիմացներս թշնամին է։ Ո՛չ սովորական թշնամին։ Իսկ թշնամու հետ պետք է թշնամաբար վարվել: Առա՛նց երկմտանքի։  

Պապս Արցախյան շարժման թափանիվի շրջանի սկզբում մահացավ, մտահոգ էր, ասում էր՝ ո՜նց ենք անելու, մեր բարության ձեռքը կրակն ենք ընկել, մաշվել ենք, փոքրացել ենք ու էլի չենք խրատվում։ «Մեր բարությունից պապս կերել է, հերս կերել է, ես ավելի լավ է` սոված մնամ»,- ասում էր։ 

Հիմա երկրորդում եմ պապիս խոսքերը՝ պատերազմ է, ու մեզ բարության սով է պետք։

Ի՞նչ, միջազգային հանրությո՞ւնը, քաղաքակիրթ աշխա՞րհը... Ո՞ր աշխարհը, է՞ն՝ որ մի տեղ մի շունիկի լավ չեն կերակրում կամ շունիկին նորաձեւ չեն հագցնում, այդ հանրություն կոչվածը բողոքում է, բայց որ տասնօրյակներով տներ են ավերվում, երեխաներ են մեռնում, զինվորներ են զոհվում, ձեն-ծպտուն չկա։ Է՞դ աշխարհը նկատի ունեք։ 

Գենիս հիշողությունը թույլ չի տալիս, որ այդ աշխարհի հետ հաշտ ապրեմ։ Աշխարհը փոքր է, նեղ է, մանրախնդիր։ Աշխարհը պատերազմ է՝ շահի։ Ու այս պատերազմում վեհանձնությունը, ազնվազարմությունը տեղ չունեն։ Միայն հաղթո՛ղն է որոշում կայացնելու։ Ու աշխարհը հաղթողի՛ կողքին է կանգնելու։

Ու որպեսզի մենք այս եւ հաջորդ անգամները խոսենք ու գործենք իբրեւ հաղթող, ինքնապահպան վրեժի բնական օրենքը պիտի գործի դնենք։ Հայը ազգ է։ Բնակա՛ն ազգ։ Ու հայի երկիրն էլ բնօրրա՛ն է, ոչ թե պարզապես տարածք։

Իսկ բնակա՛ն ազգը պարտավո՛ր է շարժվել բնակա՛ն օրենքներով...

Արմենուհի ՄԵԼՔՈՆՅԱՆ

«Հայաստանի Հանրապետություն»