Ցավը չեն վանում, ցավի հետ ապրում են՝ հաջորդ ցավերից զերծ մնալու համար

Այսօր գրիչը ձեռքս եմ վեցրել ոչ որպես 22 տարվա լրագրող, այլ որպես ՀՀ քաղաքացի։ Շարքային քաղաքացի։ Որովհետեւ լրագրողի իմ մասնագիտությունը պարտավորեցնում է այս օրերին փնտրել այնքա՜ն դժվար գտնվող բառերը, պարտավորեցնում է մշտական ընթերցողների զարկերակը զգալ, նրանց հայացքը պատկերացնել հրապարակումդ կարդալիս, ստիպում է նրանց համար հույսի շողը գտնել, որովհետեւ... Որովհետեւ... դու միայն լրագրող չես, դու հայ լրագրող ես...
Դրա համար եմ այսօր իբրեւ քաղաքացի հանդես գալիս, որ ձերբազատված լինեմ իմ «պարտականությունից»... Գիտե՞ք՝ ինչ եմ անում այս օրերին։ Փորձում եմ կորչել՝ գիտակցաբար։ Այլապես, առանց չափազանցության, կհայտնվեմ հոգեբուժարանում։ Այո, Աստված ողորմած եղավ, իմ անմիջական տանը դագաղ չհայտնվեց։ Բայց ես ամեն օր մի ընկերոջ, մի հարազատի, մի հայի հուղարկավորությանն եմ մասնակցում։ Այնպես որ, դագաղի անմիջական չլինելն էլ է դառնում հարաբերական։ Մանկության ընկերոջս կորցրի։ Երկու օր առաջ իմացանք։ Մի ընկերոջ, որ դեռ նոյեմբերի 8-ին մեր տուն մտավ՝ թիկունքից ճակատ ապահովում տանելու, եւ վստահ էր, որ հաղթելու ենք։ Պատմում էր ճակատից, մեր տղերքի քաջությունից, ասում էր՝ չմեռնեմ, էս հաղթանակն էլ տեսնեմ, հաջորդ հաղթանակները տղես գերեզմանիս կպատմի… Ու ես սարսափով ընկերոջս տուն եմ մտնում, մայրը կիսախելագարված ասում է. «Ներս արի, բան մի ասա, ու՞մ էի մի կտոր հաց տվել, տղես ոչ գերի է, ոչ անհետ կորած, լացելու տեղ կունենամ»...
Ներս չմտա, փախա։ 5 տարեկանից ընկերություն էինք անում։ Մեր 40 տարվա կյանքն աչքիս առաջ եկավ։ Վանեցի։ Փորձեցի խաբել ինքս ինձ. չէ, ընկերս չէր, ես դեմքը չեմ տեսել, մայրն է էլի... Նստեցի համակարգչի առջեւ, ինչքան էժան սերիալ ու սարսափ ֆիլմ կար՝ «թերթեցի»՝ ուղեղս անջատելու, անէանալու համար։ Դա էլ չօգնեց, մեր կյանքն այսօր ավելի էժան ու ավելի սարսափելի է...
Հետո քարտեզը ձեռքս վերցրի՝ հասկանալով, որ ցավը չեն վանում, ցավի հետ ապրում են՝ հաջորդ ցավերից զերծ մնալու համար։ Սա էլ չկարողացա։ Մեր գյուղում, որ մեկը իր բադանը (իրար վրա դարսած քարերով փոքրիկ սահմանազատում) մի քիչ առաջ է տալիս, հարեւանի հետ տոհմով տարիներով խռով են պահում։ Հիմա երկրի սահմանը էս ու էն կողմ ենք տանում, ոչ ձեններս է լսվում, ոչ խռովքներս... Ո՜նց լսվի, երբ երեկ համացանցում լուսանկարի եմ հանդիպել, ըստ որի՝ երեւանյան խանութներից մեկում, դատելով գնապիտակից ու կոդից, գրչատուփ է վաճառվում՝ «Երջանիկ է նա, ով կարող է ասել, որ թուրք է» գրառմամբ՝ Քեմալ Աթաթուրքի ստորագրությամբ եւ նկարով (նկարը կցում եմ: Մեկնաբանություններում կարծիքներ հնչեցին, թե գուցե հին նկար է, դրվեցին թուրքական այլ ապրանքների նկարներ: Հնից ու նորից խո՞րքն է փոխվում: Բացի այդ՝ գնապիտակները, երեւում է, որ նոր են...,-Ա.Մ.)։ Ո՜նց լսվի, երբ ցավը՝ դեռ թարմ, արյունը՝ դեռ չսեւացած, ոմանց՝ թուրքի հետ առեւտրի պատրաստակամությունն եմ «շոշափում» օդում... Այսօր, այս պահին եմ շոշափում…
Ու իմ ձայնը կորում է ինքնապահպան բնազդը չունեցողի ու կյանքի բումերանգի «օրենքից» չվախեցողի ձայների մեջ։ Պատրաստակամներ ջան, այդքան վստա՞հ եք, որ ձեր «պուպուշ» թուրքի ձեռքը ձեր իսկ երեխան չի ընկնի, չի գլխատվի։ Վստահ մի՛ եղեք, կյանքն անկանխատեսելի է, եւ հենց այդ անկանխատեսելի մի օր... ձեր քիրվայությունն էլ ձեզ չի փրկի...
Մեռանք շեփորահարելով՝ մարդու իրավունք, անձի իրավունք, անհատի իրավունք։ Բա ազգի՛ իրավունքի ժամանակը ե՞րբ է գալու...
Մեկ էլ խնդրում եմ՝ զե՛րծ մնացեք բոլորի անունից խոսելու սովորույթից։ Մի քանի մտավորականների, հանրային գործիչների եմ լսում՝ «բոլորս ենք մեղավոր» են անընդհատ ասում։ Թախանձագին խնդրում եմ, չէ՛, պահանջում եմ, բոլորի անունից մի՛ խոսեք ու մի՛ ասեք, որ բոլորս ենք մեղավոր։ Ձեր մեղավոր լինելը, օրինակ, ինձ մի՛ վերագրեք։ Օրինակ՝ հայ ռազմիկին մի՛ վերագրեք։ Օրինակ՝ հայ ռազմիկին գիշեր ու զոր գուլպա գործող տատիկին մի՛ մեղադրեք։ Օրինակ՝ որոշ քաղաքագետներից աշխարհաքաղաքականությունը լավ պատկերացնող խառատին մի՛ մեղադրեք։ Օրինակ՝ համընդհանուր աշխարհաքաղաքացի դաստիարակող կեղտոտ քաղաքականության պարտադրանքը չընդունող ու հայ սերունդ կրթող ուսուցչին մի՛ մեղադրեք։ Օրինակ... օրինակները շատ են։
Յուրաքանչյուրդ խոսեք ձե՝ր անունից ու ձե՛ր բաժին մեղքից։ Ի վերջո՝ ձեր կարճատեսության համար հեռատեսներին մի՛ մեղադրեք... Հեռատեսների ձայնը կորավ ու շաղվեց ձեր կարճատեսության մեջ։ Կենցաղային լեզվով ասած՝ «մարդա ձեր փայ» խոսեք, թողեք հեռատեսները ուշքի գան...
Այ է՛դ ժամանակ էլ կգա՛ ազգի իրավունքի ժամանակը...

Արմենուհի ՄԵԼՔՈՆՅԱՆ