Իմ մեծ հայրենիքը նախ իմ փոքրիկ տունն է։ Եվ իմ փոքրիկում ես ստեղծել եմ իմ մեծի մանրակերտը՝ կենցաղից սկսած մինչեւ կենցաղից դուրս ամենատարբեր հարցեր։ Երբ իմ տան՝ իմ փոքրիկ հայրենիքի դուռը բացում եմ, հայտնվում եմ մեծ հայրենիքի ավելի մեծ սենյակում՝ Հայաստանում, հետո երբ էլի մի դուռ եմ բացում՝ իմ հայրենիքի մյուս սենյակն է՝ Արցախը։ Ու այսպես դռները բացելով գնում եմ։ Ու կապ չունի, այսօր, այս պահին եւ հաջորդող պահերին որ դուռն ինչպես է դրված՝ ծուռ, մասնակի կոտրված, լրիվ ջարդված, թե ամուր փակված, ես բոլոր դռները նախ իմ մտքում եմ բացում ու հայտնվում իմ մեծ հայրենիքում՝ հայերի արարչատուր բնօրրան Հայկական լեռնաշխարհում։ ինձ համար շատերի ասած «պատմական հայրենիքի» ոչ մի հատված, ո՛չ մի, ո՛ր պետության տարածքում ուզում է լինի, պատմական չէ։

Տարիներ առաջ Նախիջեւանի դեպքերին անդրադառնալիս հոդված էի գրել՝ «Թող վերքը սպի չդառնա» վերնագրով։ Իմաստն այն էր, որ մեր վերքերն անընդհատ պետք է մրմռան, որովհետեւ հենց սպիանում են, ընկնում ենք թմբիրի մեջ ու մեր հայրենիքի մի մասը կորցնում, այն պատմական դարձնում։ Ինձ այդ հոդվածի համար շատ քննադատեցին։ Այն ժամանակ նոր աշխատող լրագրող էի, դիմադրողականությունս թույլ էր, շատ էի նեղվել։ Բայց գիտեի, որ ճիշտ եմ։ Այսօր երկրորդում եմ՝ թող վերքը սպի չդառնա։ Հենց սպի դարձավ, այո, այո, մի զարմացեք, Արցախի կորցրած հատվածն էլ պատմական կդարձնենք ու պատրաստ կլինենք նոր տարածքներ կորցնելու։

Երրորդում եմ՝ թող վերքը սպի չդառնա։ Բայց սա լաց լինելու, հուսահատվելու խոսք չէ, այլ սթափվելու ու առաջ գնալու... կո՞չ։ Չէ, քավ լիցի, ես չէ, որ պետք է կոչ անեմ։ Սա խոստում է՝ նախ՝ ինքս ինձ, հետո՝ իմ երեխաներին։ Խոստում, որ ամեն մեկս մեզ պիտի տանք։

Վերքը սպի պիտի դառնա միայն այն դեպքում, երբ մեր կուռ ու խորքային միասնականության շնորհիվ վստահ լինենք, որ այլեւս չենք թմրելու, քանզի հստակ իմանալու ենք մեր անելիքը, մեր մեծ նպատակը ու դրան հասնելու քայլերի հաջորդականությունը։ Այդ ժամանակ արդեն կարող է սպի դառնալ, բայց՝ լա՜վ երեւացող ու դեռ կարմրած սպի։ Այդ ժամանակ արդեն կրկին վերադարձրած կլինենք մեր մեծ ազգային նպատակի հիմնարկեքի այն առաջին քարը, որ դրինք արցախյան առաջին ազատամարտում, բայց կորցրինք այս օրերին։ Մեծ նպատակի համար այս առաջին քարը կարեւոր է, շա՛տ կարեւոր, չափազա՛նց կարեւոր։

Իսկ հիմա, քանի դեռ այդ քարը չենք վերադարձրել, վերքը պիտի մրմռա։ Այդ քարը մեր վերքի դարմանն է։ Որ վերքը չմրմռա, դարմանի մասին չենք մտածի։ Որ վերքը չմրմռա, թաքուն կքայքայի մեր ոսկորը, փտախտ կառաջացնի, իսկ փտած ոտքերով երկար վազքի չենք դիմանա։ Ստացվում է՝ մեր վերքը մեր դարմանն է։ Ու՝ եւ՛ մեր վերքը, եւ՛ մեր դարմանն Արցախն է։ Առաջին քարը՝ մեր մեծ նպատակի։
Դարձյալ երկրորդում եմ՝ քանի դեռ այդ քարը չենք վերադարձրել, վերքը պիտի մրմռա։ Չմրմռաց՝ ուրեմն ճիվաղ դավադիրի պես թաքնվել, նոր վերքերի տեղ է բացում։ Որ նոր վերք չբացվի, առաջին վերքի վրա աղ պիտի լցնենք։ Ճիշտ է՝ ցավից կոռնանք, բայց կախտահանենք։
Հիմա ինքս իմ վերքի վրա աղ եմ լցնում։ Առաջին պտղունցը շաղ տալիս ասում եմ՝ Արցախի բարձր լեռներ Գոմշասարը, Սպիտակասարը, Օմարը, Մռավը, Ծռասարը, Դիզափայտը, Քիրսը… թշնամուն են անցել։ Երկրորդ պտղունցը շաղ տալիս կմկմում եմ՝ թշնամուն անցնող բնակավայրերի ցանկը ավելանում է՝ հիմա արդեն՝ 185 գյուղ, 7 քաղաք։ Երրորդ պտղունցը շաղ տալիս արդեն շրթունքներս եմ կրծում՝ միլիոնավոր դոլարների ենթակառուցվածքներ թշնամուն են անցել՝ նոր կառուցված ճանապարհներ, դպրոցներ, երաժշտական դպրոցներ, գործարաններ, ջրամատակարարման համակարգեր, հյուրանոցներ, մրգատու այգիներ, մշակովի հողատարածքներ, ՀԷԿ-եր, հանքավայրեր։ Մեծ մասն է անցել, մեծ մասը։ Չորրորդ պտղունցը լցնելու ուժ էլ չի մնացել, ձեռքս չի բարձրանում, վերքոտ ձեռքս եմ մոտ բերում ու առողջ ձեռքիս մատներն ուղղակի բացում՝ մեր ջրային պաշարները Քարվաճառով ու Քաշաթաղով թշնամուն են անցել։ Հինգերորդ պտղունցն եմ վերցնում ու...

...Ցավի ոռնոցին հաջորդում է ցասումը։ Մեզ այնքա՜ն անհրաժեշտ ցասումը՝ դաժան, բայց արդարադատ։ Հինգերորդ պտղունցին զարթնեց ցասումը։ Հինգը Հայոց աստվածային համակարգում սիրո աստվածուհի Աստղիկի թիվն է։ Ու երբ հայոց միջից գողանում են սերը, զարթնում է ցասումը։ Մեր սերն Արցախն է, որի մեծ մասը գողացան։ Սերը հետ բերելու համար ցասումը պիտի ոտքի կանգնի։ Ցասման ժամն է, ցասումը կկազմակերպվի ու ռազմի ուժի ձեւը կստանա։ Ռազմի աստված Վահագնը պիտի ցասում ապրի, որ հետ բերի իր սերը։
Իսկ լացը... անհոգի չենք, որ չլացենք։ Հետոյին թողնել էլ չենք կարող՝ ցավն անհատակ է։ Բայց լացի կեսը հետոյին պիտի թողնենք։ Լրիվ լացեցինք, կդատարկվենք։ Կիսով լացենք՝ այն էլ աղ ցանելիս, որ չմոռանանք, որ ուղիներ գտնենք, որ անքուն աշխատենք, որ ծրագրենք, ծրագրենք ու իրագործենք։ Եվ երբ գա ցասման պահը, կսրբենք-կտանենք թշնամուն։ Սերը հետ կբերենք ու մի կու՜շտ կլացենք։ 
Այ այդ ժամանակ կարելի է, որովհետեւ արդեն ազգի իրավունքի ժամանակը կլինի՝ նոր ծրագրերով ու նոր հեռանկարով։

Արմենուհի ՄԵԼՔՈՆՅԱՆ
17-12-2020