Այդ դեպքում ամենաարտակարգ իրավիճակում անգամ կգտնվի ճիշտ լուծումը

Թշնամուն չսիրելը բնական երեւույթ է։ Բնակա՛ն՝ թե՛ մարդու, թե՛ ազգերի եւ թե՛ ժողովուրդների համար։ Եվ այդպես է ամբո՛ղջ աշխարհում։ Այո՛, քաղաքականությունը հաճախ «խառնում» է «թշնամություն» եւ «բարեկամություն» եզրույթները։ Բայց՝ քաղաքականությու՛նը։ Բնական մարդն ու ժողովուրդները դա չեն խառնում. «սառեցնում» են, բայց չեն խառնում։ Դրանում համոզվել եմ, երբ Շվեդիայում խոսել եմ, օրինակ, Ռուսաստանի մասին։ Լեհաստանում էլ եմ համոզմունքս պնդել եւ այլն։ Որ երկրում էլ որ եղել եմ, իմ զրույցներն ու ամենատարբեր մակարդակներով հարցազրույցները նույն հայտարարի են բերել...
Աշխարհում ոչ մի ազգի կամ ժողովրդի բաժին չի ընկել այնպիսի թշնամի, ինչպիսին մեզ համար թյուրքն է։ Մեր բնական տարածքների վրա ամրացած երկու թշնամական պետություններ՝ Թուրքիան ու Ադրբեջանը, այսօր էլ իրենց անվտանգային ամենատարբեր փաստաթղթերում ամրագրում են, որ իրենց թշնամին հայն է ու Հայաստանը։ Երկուսն էլ դա անում են անթաքույց, մեկը՝ դպրոցից սկսած թշնամական հայի կերպար է ստեղծում, մյուսը դա անում է իր շովինիստական կազմակերպությունների ձեռքով ու ամենատարբեր հարթակներով։ Մեզ թշնամական երկու պետությունում էլ հանրույթն ամեն պահի պատրաստ է յաթաղան ճոճելու։
Ինչ ենք անում մենք՝ հայտնի է։ Ցավալիորեն հայտնի է։ Ուստի չեմ ծավալվի։ Իսկ եթե կարճ, ապա՝ թշնամուն թշնամի չենք կոչում։ Այն հակառակորդ է՝ ասենք՝ ինչպես ֆուտբոլային դաշտում՝ հակառակորդ թիմը, մրցույթի ժամանակ՝ մրցակիցը։ Նույնիսկ պատերազմի ժամանակ հաղորդագրություններում էր թշնամին հակառակորդ... Այսինքն՝ թշնամուն վախենում ենք թշնամի կոչել։ Մինչդեռ պետության կառավարման գործերում մանրուքներ չկան, ամեն ինչ է կարեւոր՝ պարզագույն բառից սկսած մինչեւ բարդագույն ռազմավարական խնդիր։
Երբ փոքր էի, համագյուղացիներս Վարդենիսին Բասարգեչար էին ասում։ Հետանկախական շրջանում էլ չփոխվեց։ Մարտունեցիք սովետի շրջանում ծիծաղում էին վարդենսցիների վրա, որովհետեւ Մարտունիում թուրքեր չէին ապրում, իսկ կողքին՝ ավտոմեքենայով ընդամենը 10-15 րոպեի ճանապարհ այն կողմ, թուրքերը լիքն էին։
Երբ մենք գնում էինք Սոթքի խանութից ապրանք գնելու (խորհրդային տարիներին այստեղ կարելի էր գտնել այն, ինչ չկար Երեւանի խանութներում կամ տակից էր՝ գերմանական վերարկուներ, լեհական հողաթափեր եւն), ես խանութ չէի մտնում՝ թուրքերի չհանդիպելու համար։ Մի անգամ մի թուրք պապուս ասում է՝ «թոռդ մեզ երբեք չի բարեւում» (ես այդ ժամանակ փոքր էի, դեռ հայոց պատմությունն էլ չգիտեի, բայց դրանց հանդեպ ատելությունս մշեցուս գենում էր)։ Պապս ասում է՝ «թոռս գիտի՝ ինչ է անում»։
Մի օր էս թուրքը, որ խանութի մշտական հաճախորդներից էր, մոտեցավ ինձ. «Կուզե՞ս քեզ կոնֆետ տամ» (պապիցս գործի բերումով կախում ուներ)։ «Յախք»,-այդ պահին այդ բառը գտա՝ բառապաշարս հարուստ չէր։ Երբ թեքվեց, լրացրեցի չիմացածս բառապաշարը՝ պարսատիկով խփելով…
Սա հարա՜յ-հրո՜ց, վազելով պապուս մոտ՝ բողոքելու։ Պապս էլ թե՝ «քեզ ասում եմ՝ թոռս գիտի՝ ինչ է անում»…
Այդ օրվանից սկսած, այդ պահից սկսած, այդ ակնթարթից սկսած՝ իմ ու պապուս մեջ աներեւակայելի մի կապ սկսվեց, որ շարունակվում է ցայսօր։ Երբ մեծացա, հասկացա, որ այդ «յախք»-ից սկսած՝ ես խոսել էի գենիս հետ։
Գիտեմ, գիտեմ, հիմա շատերը կասեն՝ որպես երկու տասնամյակ տնտեսական թեմաներով գրող լրագրող խոսիր, ոչ որպես հայ անհատ, ի՜նչ վատ բան կա ճանապարհների ապաշրջափակման մեջ։ Ես կպատասխանեմ՝ ընդհանրապես ոչ մի, բայց մեր պարագայում՝ շատ վատ բան կա։ Ասածս հասկանալու համար ինձ հարց տվողները գոնե մոտավոր պատկերացում պետք է ունենան, թե այդ՝ այսպես կոչված ապաշրջափակման պարագայում Հայաստանի Հանրապետության ամբողջ տնտեսական սպեկտորը բացասական ինչ փոփոխությունների կենթարկվի։ Ասածս հասկանալու համար ինձ հարց տվողները գոնե մոտավոր պատկերացում պետք է ունենան Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի տնտեսությունների, նրանց քաղաքատնտեսական ագրեսիվ հավակնությունների մասին։ Գոնե մոտավոր պատկերացում պետք է ունենան աշխարհի տնտեսական շարժերի, դրանց մտադրությունների ու դեպի մեր տարածաշրջան ձգվող նկրտումների մասին։ Եթե գոնե մոտավոր պատկերացում ունենան, ապա այդ հարցը չեն տա։ Իսկ եթե տվեցին, ուրեմն... Ես անոթներն ու դրանցում կատարվող փորձերը սիրել եմ դպրոցում՝ քիմիայի դասաժամին միայն։ Իսկ հիմա այդ փորձերի ժամանակը չկա։
Բացի այդ՝ լրագրողն անազգ, անհայրենիք, անդեմ մեկը չէ։ Լրագրողը չի կարող խնդիրները չդիտարկել ազգայինի պրիզմայով։ Հիմա Պապից ավելի կաթոլիկ լինելու ժամանակը չէ։
Հիմա ժամանա՛կն է գենի հետ խոսելու։ Խոսելու՝ որպես անհատ, որպես հայ, որպես պետության մասնիկ։ Պատասխանը նույնն է. երբ, աստված մի արասցե, տանդ արտակարգ վիճակ է, լուծումն այդրոպեական է պետք, այդ ժամանակ չես սպասում՝ մինչեւ հարեւանդ, ընկերդ, մտերիմդ կամ պետությունդ քեզ լուծում առաջարկեն։
Ընտանիքդ պաշտպանելու համար լուծումն ի՛նքդ ես գտնում, հե՛նց այդ րոպեին ու հե՛նց այդ պահին։ Գոնե արտակարգ իրավիճակում հարկ է, որ հայը խոսի իր գենի հետ։ Այդ դեպքում ամենաարտակարգ իրավիճակում անգամ կգտնվի ճիշտ լուծումը... Եվ հենց այդ լուծումն է օգնելու ընտանիքիդ, ընկերներիդ, տոհմիդ, հայրենիքիդ…

Արմենուհի ՄԵԼՔՈՆՅԱՆ