Հայաստանը կարող է դառնալ սակարկության մանրադրամ Արևմուտքի հետ Ռուսաստանի մեծ խաղում

ccbs.news-ը գրում է, որ 2020 թվականի աշնանը Ղարաբաղում 44-օրյա պատերազմի արդյունքները փոխել են աշխարհաքաղաքական կոնֆիգուրացիան և ուժերի հարաբերակցությունը տարածաշրջանում։ Չնայած այն հանգամանքին, որ Ռուսաստանը ուղղակի ռազմական աջակցություն էր ցուցաբերում Երևանին և ձգտում էր ուժերի որոշակի հավասարակշռություն ստեղծել Հայաստանի լիակատար պարտությունը կանխելու համար, ռազմական արշավի արդյունքը շատ ողբալի դարձավ նրա դաշնակցի համար և նեղացրեց Հարավային Կովկասում հայկական գործոնի միջոցով Մոսկվայի ռազմավարական շահերը իրագործելու հնարավորությունների շրջանակը։ Եվ եթե նախկինում Ռուսաստանի Դաշնությունը առաջատար ռազմաքաղաքական ուժ և առանցքային գործոն էր այդ տարածաշրջանում, ապա ներկայումս, մի շարք փորձագետների կարծիքով, Մոսկվան ստիպված է իր ավանդական քաղաքականությունն այդ աշխարհագրությունում հարմարեցնել շուկայական փոփոխված պայմաններին։ Թեև Մոսկվան խաղաղապահ զորախումբ է մտցրել հակամարտության գոտի և պահպանում է  հետպատերազմյան խաղաղ կարգավորման գործում իր հատուկ դերը, նա կորցրել է իր աշխարհաքաղաքական առաջնորդի դերը Հարավային Կովկասում և ստիպված է հաշվի առնել նաև Թուրքիայի շահերը։

Հիմա Մոսկվայում հիմք չեն տեսնում ամրապնդվելու և ներդրվելու պարտված Հայաստանում, որն այլևս ի վիճակի չէ խմբավար լինել այն գործառույթների իրականացման գործում, որոնց վրա Մոսկվան նախկինում կարող էր հույս դնել։ Այդ մասին վկայում են մի շարք դիտարկումներ։ Այսպիսով, Կրեմլը գործնականում դադարել է արձագանքել Բաքվի և Անկարայի դեմարշներին կապված Երևանի հետ։ Ըստ ռուս վերլուծաբան Ժելենինի, նման սպառնալից բռնի շարժումներին արձագանքելու փոխարեն Ռուսաստանը սահմանափակվում է Երևան ուղարկելով «Գազպրոմի» ղեկավար Ալեքսեյ Միլլերին, ով ընդգծված հանգստությամբ քննարկում է միայն երկկողմանի տնտեսական խնդիրները: Մոսկվան, մեղմ ասած, չի խոչընդոտում հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման Էրդողանի նախաձեռնության զարգացմանը, որը ունի երկու պետությունների միջև սահմանների հետագա բացման հեռանկար։ Նա նաև չի զբաղվում Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի որոշման հարցով։ Ռուսաստանը ներկայումս  ոչ իմաստ, ոչ էլ գործնական օգուտներ չի տեսնում նորաստեղծ տարածաշրջանային Անկարա-Բաքու-Իսլամաբադ դաշինքին դիմակայելուց, որը ներառում է նաև Քաթարը:

Մոսկվան հիմա իր գլխավոր շախմատային խաղն է խաղում Արևմուտքի հետ։ Այդ առումով հավելյալ սրումը հարավում և թույլ ու ռեսուրսներ չունեցող դաշնակցին աջակցելը ռուսական քաղաքական վերնախավի կողմից դիտվում է որպես միջոցների անթույլատրելի վատնում։ Հակառակը, հարավային ուղղությամբ որոշակի զիջումները արևմտյան ուղղությամբ Մոսկվային նաև օգուտներ են խոստանում։ Մոսկվան առիթը բաց չի թողնի օգտագործելու Անկարայի հետ հարաբերությունները, որպեսի խարխլի իր արևմտյան դաշնակիցների միասնությունը։ Մոսկվայի այդ դիրքորոշման վրա ազդում է նաև մեկ այլ լուրջ գործոն. կա ևս մեկ լուրջ խաղացող, ով դժգոհ է 44-օրյա պատերազմից հետո ստեղծված իրավիճակից և իրեն համարում է «մեկուսացված» նոր ձևավորված աշխարհաքաղաքական իրավիճակից։ Դա Իրանն է, որը վերջին մեկ ամսում գնացել է Ադրբեջանի, հետևաբար և Թուրքիայի հետ հարաբերությունների ակնհայտ սրման։ Ըստ ամենայնի, Իրանը կարծում է, որ Ռուսաստանը «զիջել» է իր ընդհանուր շահերը Հարավային Կովկասում, և այժմ Թեհրանը լրջորեն հույսը դրել է Չինաստանի աջակցության վրա։ Ենթադրվում է, որ Ռուսաստանի ակնհայտ չեզոքության ֆոնին Մեծ Բրիտանիայի, Թուրքիայի, Իսրայելի, Ադրբեջանի և Պակիստանի ակտիվ քաղաքականությունը հանգեցնում է Հարավային Կովկասում չինական և իրանական շահերի դուրս մղմանը։ Ժամանակը ցույց կտա, թե որքան ընդունակ կարող է լինել չին-իրանական տանդեմը Հարավային Կովկասում, բայց ոչ պակաս կարևոր է նաև այն, որ Ռուսաստանը ակնհայտորեն չի ցանկանում Չինաստանի հզորացումը Կովկասում։ Ըստ ամենայնի, Մոսկվային ավելի հարմար է տարածաշրջանի ճակատագիրը որոշել Անկարայի հետ, քան ծանր քաշային Չինաստանի հետ։ Ռուսաստանը և Թուրքիան Մերձավոր Արևելքի, Մագրիբի, Կովկասի, Միջերկրական և Սևծովյան տարածաշրջաններում ունեն բազմաթիվ հարցեր և խնդիրներ, որոնք կարող են լուծել փոխզիջումների և համագործակցության մեթոդներով։

Ավելին, ռուս-թուրքական համագործակցության ընդլայնումն խորացնում է այն սեպը, որն արդեն առկա է Թուրքիայի, ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի հարաբերություններում։ Այդ առումով, ցավոք, Հայաստանը կարող է սակարկության մանրադրամ  դառնալ Ռուսաստան-Արևմուտք մեծ խաղում։ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում իրավիճակը մասամբ փրկելու, տարածաշրջանում ստատուս-քվոն և ուժերի նախկին հավասարակշռությունը պահպանելու մի քանի հնարավորություններ եղել են։ Երևանը լուրջ սխալ է թույլ տվել հոկտեմբերի սկզբին, երբ մարտերը տարբեր հաջողություններով էին ընթանում, և Ադրբեջանը լուրջ կորուստներ էր կրել։ Հոկտեմբերի 7-ին ՌԴ նախագահը փորձել է հասնել ռազմական գործողությունների դադարեցման, սակայն Երևանը՝ ի դեմս վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, մերժել է Պուտինի այդ նախաձեռնությունը։ Երևանի համաձայնությունը կարող էր բերել Ռուսաստանի և Հայաստանի համար բարոյահոգեբանական, մարտավարական, ռազմաքաղաքական և դիվանագիտական ​​առավելությունների պահպանման։

Ադրբեջանի համար շատ անորոշ իրավիճակ կստեղծվեր, և Բաքուն կբախվեր լուրջ ներքաղաքական առճակատման և հանրային դժգոհության։ Այնուամենայնիվ, հոկտեմբերի սկզբին Երևանի անհեռատեսությունը հանգեցրել է Հարավային Կովկասում ռուսական շահերի հետագա լուրջ կորուստների և Հայաստանի վրա խաղադրույք կատարելուց հրաժարվելուն։

 

Այս թեմայով
am