Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը «Գազպրոմ Արմենիա» ընկերության դիմումի հիման վրա գազի սակագինը բարձրացնելու որոշում կայացրեց։ Մասնավորապես, ընկերությունն առաջարկում էր գազի միասնական սակագին սահմանել 135.6 դրամ գինը, բայց հանձնաժողովը որոշեց անապահով խավի համար սակագինն անփոփոխ թողնել, իսկ մյուսների համար մատակարարվող գազի սակագինը թանկացավ 4.7 դրամով՝ կազմելով 143.7 դրամ։

Այս թեմայի մասին զրուցել ենք էներգետիկ անվտանգության փորձագետ Վահե Դավթյանի հետ։

Հարցին, թե ինչի՞ հետևանք է այս որոշումը, ի՞նչ զարգացումներ են տեղի ունենում` փորձագետն ասաց. «Սա Հայաստանում էներգետիկ քաղաքականության ձախողման ուղիղ արգասիք է։ Բացի այն, որ սովորական սպառողի համար 135.6 դրամ գինը դարձավ 143.7 դրամ, եկեք նաև անդրադառնանք խոշոր սպառողին և բիզնեսին։ Այստեղ թվերը ևս բավական խոսուն են, օրինակ, խոշոր սպառողների, այսինքն՝ 10 հազար խմ-ից ավելի գազ սպառողների համար 1000 խմ հաշվով բարձրացումը կազմելու է 10 դոլար։ Այսինքն, եթե նախկինում այս սպառողները վճարում էին 255,9 դոլար, ապա հիմա կվճարեն 265,8 դոլար։

Ես ուզում եմ ընդգծել, որ խոշոր սպառողների շարքին են դասվում նաև ջերմաէլեկտրակայանները, այսինքն՝ էլեկտրաէներգիա արտադրող օբյեկտները, որոնք ապահովում են ՀՀ էլեկտրաէներգետիկ գեներացիայի շուրջ 40 տոկոսը։ Եվ սա առաջիկայում հերթական անգամ, վերջին շրջանում արդեն երրորդ անգամ հանգեցնելու է էլեկտրաէներգիայի սակագնի բարձրացմանը։ Այսինքն՝ առաջիկայում էլեկտրաէներգիայի սակագինը դարձյալ կարող է թանկանա՞լ։ Այո, որովհետև չմոռանանք, որ 2021 թվականի փետրվարի 1-ից սակագների թանկացումը պայմանավորված էր նախ և առաջ դրանից կես տարի առաջ գազի սակագնի մոտ 6 տոկոսով բարձրացմամբ։ Այսինքն՝ այսօր ևս մենք ունենք նմանատիպ իրավիճակ։ Եվ հաշվի առնելով բազմաթիվ բացասական գործոնները, որոնք առկա են համակարգում, ես կարծում եմ, որ առաջիկայում ևս էլեկտրաէներգետիկ սակագնի բարձրացման հարց դիտարկվելու է։ Մյուս կարևոր հարցն այն է, որ այստեղ պետք է առանձնացնել վերամշակող կազմակերպություններին ու ջերմոցային տնտեսություններին։ Այստեղ ևս 10 դոլարով է բարձրանալու գազի սակագինը՝ 1000 խմ հաշվով դառնալով 233,9 դոլար, ինչն իր հետևից բերելու է թանկացումների բավական լուրջ ալիքի։ Դրա նախադեպը մենք ունենք, հիշենք մեկ տարի առաջ տեղի ունեցած գործընթացները։ Ինչ վերաբերում է անապահով բնակչությանը, այո, այստեղ մեկ խմ դիմաց պահպանվում է 100 դրամ սակագինը, սակայն տարեկան մինչև 600 խմ սպառման դեպքում։ Դրանից բարձր սպառման դեպքում գործելու է նույն 143,7 դրամը։ Այսինքն՝ խոսքը գնում է բոլոր սեգմենտների համար բավական լուրջ բարձրացման մասին։ Ինչո՞ւ եմ ես սա համարում էներգետիկ քաղաքականության ձախողում, որովհետև ուզում եմ հիշեցնել, որ ամիսներ առաջ կառավարության կողմից որոշում կայացվեց առ այն, որ «Գազպրոմ Արմենիա» ընկերության կորուստները կոմպենսացնելու համար ՀՀ պետական բյուջեից տարեկան ուղղվելու է մոտ 32 մլն ԱՄՆ դոլար փոխհատուցման գումար։ Այսինքն, սա էլ բավարար չէ, որպեսզի զսպվի սակագինը։ Մեկ կարևոր ռիսկ ևս ես ուզում եմ առանձնացնել, դա, այսպես կոչված, կալորիականության չափորոշիչի կիրառումն է, որը ևս ապրիլի մեկից գործելու է սահմանին։ Հաշվի առնելով այն, որ ներկրել ենք ավելի բարձր կալորիականությամբ բնական գազ, ինչը մշտապես հայտարարվում էր վերջին շրջանում, այստեղ մենք ևս որոշակի բեռ ենք ունենալու նաև սահմանին գործող գների վրա։ Եվ այս ամենը տեղի է ունենում այն համատեքստում, երբ իշխանություններն ամիսներ շարունակ հայտարարում են, այսպես կոչված, գազային բանակցությունների մասին։ Սա է գազային բանակցությունների ուղիղ արդյունքը։ Եվ սա ինձ թույլ է տալիս ևս մեկ անգամ ասել, որ դասական իմաստով չկա որևէ գազային բանակցություն, կա ընդամենը միակողմանի կոմունիկացիա։

Գազային բանակցությունը ենթադրում է, որ բանակցող կողմերը պետք է սահմանեն իրենց կարմիր գծերը և դրանց շուրջ սկսեն բանակցություններ իրականացնել։ Այս պարագայում հայկական կողմին ոչինչ չի մնում, քան պարզապես ընդունել բոլոր այն պայմանները, որոնք թելադրվում են ռուսական կողմից։ «Գազրպրոմ Արմենիա» ընկերությունը գործում է հետևյալ սկզբունքով, այն առաջարկում է բավական բարձր սակագին՝ հասկանալով, որ միևնույն է՝ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը որոշակի իջեցում է իրականացնելու։ Եվ արդյունքում ստանում են այն սակագինը, որը տվյալ տարվա կտրվածքով թույլ է տալու նրանց քիչ թե շատ ապահովել իրենց անվտանգ գործունեությունը»։