Հայաստանի և Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպանները հրապարակել են համատեղ զեկույց ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից Արցախում հրկիզող, քիմիական տարրեր պարունակող (հնարավոր է՝ սպիտակ ֆոսֆոր) զանգվածային ոչնչացման զինատեսակ կիրառելու վերաբերյալ:

Արտահերթ զեկույցի հետևությունները հիմնված են զեկույցում ներկայացված ապացույցներով (քաղաքացիական բնակիչների մարմինների վնասվածքների 18+ լուսանկարներով, քարտեզային ցուցադրող պատկերներով և այլն):

Առանձին հետևություններ հիմնված են Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի Ռազմաբժշկական ֆակուլտետի հետազոտությունների վրա:

Համատեղ ուսումնասիրությունները հաստատել են, որ հրկիզող զինատեսակն օգտագործվել է Արցախի քաղաքացիական օբյեկտների և անտառների դեմ՝ առաջացնելով երկարաժամկետ ծանր հետևանքներ խաղաղ բնակչության և շրջակա միջավայրի համար:

Զանգվածային ոչնչացման հրկիզող զինատեսակի կիրառման շատ դեպքերում (օրինակ՝ Ննգի, Սղնախ, Ակնաղբյուր, Թաղավարդ, Տող, Քարին Տակ և այլ համայնքներում) անտառները գտնվում են բնակավայրերին անմիջականորեն մոտ. օրինակ` անգամ 100 մետր հեռավորությամբ:

Հետևաբար, խոսքը գնում է նաև քաղաքացիական բնակչության կյանքի և առողջության համար անխուսափելի երկարաժամկետ վնասի մասին:

Մարդու իրավունքների պաշտպանների համատեղ փաստահավաք աշխատանքների արդյունքում պարզվել է, որ Արցախի գրեթե բոլոր շրջաններում վնասվել է ընդհանուր շուրջ 1815 հեկտար անտառապատ տարածք:

Հաշվի առնելով զինատեսակի առանձնահատկությունները, այս թիվը կարող է աճել նույնիսկ եթե այն այլևս չշարունակվի կիառվել:

Ավելին, արձանագրվել է, որ որոշ քաղաքացիական բնակավայրերում (օրինակ՝ Ննգի, Տաղավարդ, Ակնաղբյուր և այլն) ավերածություններ են պատճառվել քաղաքացիական բնակչության համար կենսական նշանակություն ունեցող օբյեկտներին (օրինակ՝ գազամատակարարման խողովակներ և այլն):

Սույն արտահերթ զեկույցը վեր է հանել առնվազն հետևյալ փաստերը՝ անկախ կիրառված զինատեսակի քիմիական տարրերի կոնկրետ տեսակներից.

1) կիրառված զինատեսակն ունի զանգվածային ոչնչացման բնույթ,

2) այն պարունակում է քիմիական տարրեր,

3) զինատեսակը կիրառվում է անտառների նկատմամբ և առաջացնում է զանգվածային հրդեհներ ու երկարաժամկետ ծանր վնաս շրջակա միջավայրի համար,

4) այս զինատեսակի առաջացրած հրդեհը չի մարում անգամ այն մարող նյութերով կամ ջրով՝ ըստ մասնագիտական գնահատականների,

5) անտառները, որոնց նկատմամբ կիրառվել են այս նյութերը, գտնվում են քաղաքացիական բնակավայրերն անմիջականորեն մոտ,

6) ըստ փաստահավաք աշխատանքների՝ անտառներում ադրբեջանական զինված հարձակումներից պատսպարվում են նաև խաղաղ բնակիչներ, որոնք հավանաբար տուժել են այս զինատեսակի կիառումից,

7) այս զինատեսակի օգտագործումը քաղաքացիական օբյեկտների դեմ արգելված է միջազգային իրավունքով և կարող է հանգեցնել պատերազմական հանցագործության:

????????

The Human Rights Defender of Armenia and the Human Rights Ombudsman of Artsakh (Nagorno-Karabakh) published an ad hoc report on the use of incendiary ammunition of mass destruction (incendiary weapon) containing chemical elements (possibly white phosphorus) against Artsakh by the Azerbaijani armed forces.

Findings of the report are based on the evidence presented in the report (18+ photos of civilians’ body injuries, map illustrations, etc.). Specific findings are based on studies of the Military Medicine Faculty of the Yerevan State Medical University After Mkhitar Heratsi.

Joint studies the two human rights institutions proofed that the incendiary ammunition was used against civilian objects and forests of Artsakh, causing long-term severe damage to peaceful population and environment.

In many cases of use of incendiary mass destruction ammunition forests are close to civilian communities (e.g. Nngi, Sghnakh, Aknaghbyur, Taghavard, Togh, Qarin Tak): even in cases of 100-meter distance.

Hence, the issue is also related to the long-term inevitable damage to the life and health of the civilian population.

The joint fact-finding missions of the two Human Rights Defenders revealed that overall approximately 1815 hectares forest area was damaged almost in all regions of Artsakh. Considering the specificities of the ammunition, this number may increase even if its use will not continue any more.

Moreover, it was also reported that in civilian communities (e.g. Nngi, Taghavard, Aknaghbyur) destructions to the objects indispensable to the survival of the civilian population were caused (e.g. gas pipelines).

The current ad hoc report established at least the following facts, irrespective from the concrete type of the chemical element of the used ammunition:

1) the used ammunition has nature of massive destruction;

2) ammunitions contain chemical elements;

3) are used towards forests, causing mass fires and long-term severe damage to environment;

4) according to expert assessments, the fire, caused by this type of weapon is not stopped even with the extinguishing materials or water;

5) the forests where these ammunitions were used, are located close to the civilian communities;

6) according to the fact-finding activities, civilians, who were probably damaged from the use of the ammunition, are hiding from attacks of Azerbaijani military forces in those forests;

7) the use of this ammunition against civilian objects is prohibited by the international law and may entail to war crime.

????????

Защитники прав человека Армении и Арцаха опубликовали совместный доклад об использовании азербайджанскими вооруженными силами в Арцахе зажигательное, содержащее химические элементы (возможно, белый фосфор) оружие массового уничтожения.

Выводы внеочередного доклада основаны на доказательствах представленных в докладе (фотографии 18+ нательных ранений мирных жителей, отображение на карте и т.д.). Некоторые выводы основаны на исследованиях Военно-медицинского факультета Ереванского государственного медицинского университета имени Мхитара Гераци.

Совместные исследования подтвердили, что зажигательное оружие применялось против гражданских объектов и лесов в Арцахе, что вызвало долгосрочные серьезные последствия для гражданского населения и окружающей среды.

Во многих случаях использования зажигательного оружия массового уничтожения (например, в общинах Ннги, Сгнах, Акнахпюр, Тагавард, Тог, Карин Так и.т.д.) леса расположены непосредственно возле населенных пунктов, например, даже на расстоянии 100 метров.

Следовательно, речь идет о неизбежном долгосрочном ущербе жизни и здоровью мирного населения.

В результате совместной работы по сбору фактов Защитников прав человека выявлено, что почти во всех регионах Арцаха повреждено в целом около 1815 гектаров лесной территории. Учитывая особенности вида оружия, это число может увеличиваться, даже если оно больше не используется.

Кроме того, зафиксировоно, что в некоторых населенных пунктах (например, Ннги, Тагавард, Акнахбюр и т.д.) были разрушены жизненно важные объекты (например, газопроводы и т.д.).

Данный внеочередной доклад выявил по крайней мере следующие факты, независимо от использования вида оружия и конкретного типа химических элементов:

1) использованное оружие имеет характер массового поражения;

2) содержит химические элементы;

3) оружие применяется против лесов, вызывает массовые пожары и длительный серьезный ущерб окружающей среде;

4) по оценке специалистов, пожар вызванный применением этого вида оружия не тушится даже средствами пожаротушения или водой;

5) леса, в которых использовались данные вещества, находятся в непосредственной близости от населенных пунктов;

6) согласно отчету по сбору фактов, от вооруженных нападений азербайджанцев в лесах укрываются и мирные жители, которые, вероятно, пострадали от применения этого оружия.

7) использование этого оружия против гражданских объектов запрещено международным правом и может привести к военным преступлениям.

????????

Les Défenseurs des droits de l'homme d'Arménie et d'Artsakh (Haut-Karabakh) publient un rapport conjoint sur l'utilisation de munitions incendiaires de destruction massive (arme incendiaire) contenant des éléments chimiques (éventuellement - phosphore blanc) contre l'Artsakh par les forces armées azerbaïdjanaises.

Les conclusions du rapport ad hoc sont basées sur les preuves présentés dans le rapport (18+ photos des blessures corporelles des civils, des images d'affichage de la carte, etc.). Les conclusions séparées sont basées sur les recherches de la Faculté de médecine militaire de l'Université de Médecine d'État d'Erevan Mkhitar Heratsi.

Les études conjointes ont confirmé que les munitions incendiaires étaient utilisées contre des biens de caractère civil et des forêts d'Artsakh, en causant de graves dommages à long terme à une population pacifiques et à un environnement.

Le nombre de cas d'utilisation de munitions incendiaires de destruction massive, (par exemple Nngi, Sghnakh, Aknaghbyur, Taghavard, Togh, Qarin Tak) les forêts sont proches des communautés civiles: par exemple, même à une distance de 100 mètres. Le problème est donc également celui des dommages inévitables à long terme à la vie et à la santé de la population civile.

À la suite des missions d'enquête conjointes des Défenseurs des droits de l'homme, il a révélé que au total, environ 1815 hectares de zones de forêts ont été endommagés dans presque toutes les régions de l'Artsakh. Compte tenu des spécificités de la munition, ce nombre peut augmenter même si son utilisation ne se poursuivra plus.

En outre, il a également été signalé que dans certaines communautés civiles (par exemple Nngi, Taghavard, Aknaghbyur, etc), des destructions d'objets indispensables à la survie de la population civile ont été causées (par exemple, gazoducs).

Le présent rapport ad hoc a révélé au moins les faits suivants, quel que soit le type concret de l'élément chimique de la munition utilisée:

1) les munitions utilisées ont un caractère de destruction massive;

2) il contient des éléments chimiques;

3) les munitions sont utilisés envers les forêts, provoquant des incendies massifs et de graves dommages à long terme à l'environnement;

4) d'après les estimations des experts, l'incendie, provoqué par ce type d'arme n'est pas arrêté même avec les matériaux d'extinction ou l'eau;

5) les forêts où ces munitions ont été utilisées, sont situées à proximité des communautés civiles;

6) d'après les activités d'enquête, des civils, qui ont probablement été endommagés par l'utilisation de ces munitions, se cachent des attaques des forces militaires azerbaïdjanaises dans ces forêts;

7) l'utilisation de ces munitions contre des biens de caractère civil est interdite par le Droit International et peut entraîner des crimes de guerre.