Իսկ մոդուլային էներգաբլոկներն ընդամենը էլէներգիայի հարց են լուծում

2020 թ. ՀԱԷԿ-ի պլանային նախազգուշական վերանորոգման աշխատանքներից (ՊՆՎ) եւ վերաթողարկումից հետո լայնածավալ եւ մանրակրկիտ աշխատանքներ են սկսվել՝ ուղղված ՀԱԷԿ-ի 2021 թ. վերազինմանը եւ վերանորոգման պլանավորմանը: Ընթացիկ տարում պլանավորված աշխատանքներն ուղղված են ռազմավարական կարեւոր նշանակություն ունեցող եւ Հայաստանի էներգետիկ ինքնավարությունն ապահովող օբյեկտի հուսալիության ապահովմանն ու անվտանգ գործունեությանը:
Ի դեպ, ՀԱԷԿ-ի մոտակա տարիների արտադրական պլանները ձեւավորվել են դեռ 2017 թ.՝ հաշվի առնելով կայանի հետազոտության արդյունքները (էներգաբլոկի շահագործման ժամկետի երկարաձգման ծրագրի շրջանակներում) եւ Հայաստանի էներգաարտադրող ձեռնարկությունների միջեւ արտադրության ծավալների բաշխումը: Վերանորոգման եւ էներգաբլոկի արդիականացման ամենամյա պլանավորված աշխատանքներից կախված՝ որոշվում է յուրաքանչյուր տարվա կանգի տեւողությունը: Այդ պլանները հաստատվել են կառավարության 2018 թ. մայիսի 3-ի որոշմամբ: Եվ հենց այդ որոշմամբ էլ նախատեսված է ՀԱԷԿ-ի 141-օրյա կանգը՝ 2021 թ. էներգաբլոկի հերթական պլանային նախազգուշական վերանորոգման (ՊՆՎ-2021) ժամանակահատվածում (2021 թ. մայիս-հոկտեմբեր):
Պարզաբանենք, որ ՊՆՎ-2021-ի տեւողության ավելի քան կրկնապատկումը պայմանավորված է վերանորոգման ստանդարտ աշխատանքներին աննախադեպ մեծ ծավալի լրացուցիչ աշխատանքների ավելացմամբ։ Խոսքը, օրինակ, ռեակտորի իրանի ջերմային մշակման, անվտանգության հիմնական համակարգերի արդիականացման, ջրահովացման աշտարակների վերականգնման մասին է։ Այս միջոցառումների ներդրումով («ՀՀ»-ն մասնավորապես ներկայացրել է ռեակտորի թրծման հետ կապված աշխատանքները,- Ա.Մ.) կհիմնավորվի ՀԱԷԿ-ի թիվ 2 էներգաբլոկի հետագա անվտանգ շահագործումը ոչ միայն մինչեւ 2026 թ. սեպտեմբերը, ինչպես դա նախատեսված է էներգաբլոկի շահագործման ժամկետի երկարաձգման ծրագրով, այլ նաեւ՝ 2026-ից հետո:
Մեր երկրի էներգետիկայի բնագավառի զարգացման ռազմավարական ծրագրում նշվում է. «ՀԱԷԿ-ի 2-րդ էներգաբլոկի՝ 2026 թ. հետո շահագործման ժամկետի երկարաձգումը կառավարության հիմնական առաջնահերթություններից մեկն է, իսկ այդ ժամկետի ավարտից հետո նոր ատոմակայանի կառուցումը՝ հիմնական նպատակը։ Ատոմակայանի առկայությունն էներգահամակարգում թույլ կտա ավելի դիվերսիֆիկացնել էներգետիկ ռեսուրսները, չմեծացնել ներկրվող բնական գազից կախվածությունը, ինչպես նաեւ արտանետումների ծավալը»։
«ՀՀ»-ն դեռ մինչ ռազմավարության ընդունումն ասել էր, որ մասնագետները վստահ են, որ մեր էներգաբլոկը կարող է աշխատել 2026-ից հետո էլ՝ մինչեւ 2036 թ. (այս մասին էլ ենք խոսել, ուստի հիմա չենք մանրամասնի)։
«Այո, մենք կարող ենք հասնել մինչեւ 2036 թվական, որովհետեւ ռեակտորի թրծումից հետո, ինչպես ասում է մեր գլխավոր կոնստրուկտորը, որեւէ խնդիր չի լինի։ Տեխնիկական առումով որեւէ խնդիր չենք ունենա։ Բայց որպեսզի 2036-ին չանհանգստանանք, մեզ գոնե 2026 թ. արդեն պետք է մտածել նոր էներգաբլոկի մասին»,- երեկ «ՀՀ»-ի հետ զրուցում ասաց ՀԱԷԿ ՓԲԸ գլխավոր տնօրենի առաջին տեղակալ, հայկական ատոմակայանի տնօրեն Մովսես Վարդանյանը։
Այստեղ կարեւոր մի դիտարկում անենք։ Տեխնիկական առումով, հետեւելով մեր եւ արտերկրի մասնագետների, միջազգային մասնագիտացված կառույցների գնահատականներին, այո, խնդիր չունենք։ Բայց, քաղաքական առումով, մտահոգություն կա։ Էներգետիկ փորձագետները նշում են, որ հստակ պետք է ամրագրվի, թե մեզ ի՛նչ կարգի միջուկային էներգաբլոկ է պետք։ Բանն այն է, որ, ասենք, 2019 թ. ՀՀ իշխանության եւ Պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչների մի քանի հանդիպումներում խոսքն առավելապես եղել է մոդուլային կայանի կառուցման մասին (այս թեմային էլ է «ՀՀ»-ն անդրադարձել,- Ա.Մ.): Մինչդեռ մոդուլայինները ռեզերվային հարց են լուծում ընդամենը։ Եթե ավելի պարզ, ապա՝ մոդուլայինները փոքր հզորության են ու չեն ապահովի այն աշխարհաքաղաքական, գեոռազմավարական նշանակությունը մեզ համար, ինչն ունի ավանդական հզորությամբ ատոմակայանը։
Հիմա՝ մեզ ի՞նչ հզորության նոր ատոմակայան է պետք։
«Աշխարհաքաղաքական իրավիճակը շատ արագ է փոխվում։ Պետք է սկսենք մտածել միջին եւ բարձր հզորության միջուկային էներգաբլոկի մասին։ Առաջիկայում այդ թեմայով քննարկում է կազմակերպվելու։ Մենք «Ռոսատոմի» հետ ենք աշխատում։ Նրանք մեզ ասել են՝ ձեւակերպեք ձեր խնդիրը՝ ինչ կարգի ատոմակայան եք ուզում, նախագծողը կնախագծի։ Այսօր մեր բլոկը 440 ՄՎտ-անոց է, մեզ պետք է 600 ՄՎտ-անոց բլոկ՝ գեոռազմավարական խնդրի լուծման համար»,- շեշտեց Մ. Վարդանյանը։
Այս ամենը շատ կարեւոր է այն համապատկերում, որ տնտեսական այս կարգի հարցերը չենք կարող դիտարկել զուտ տնտեսական պրիզմայով։ Տնտեսական հարցերը անպայման պետք է քննարկենք անվտանգային տիրույթում։ Եվ հարկ է, որ տնտեսական խնդիրները բավարարեն անվտանգային, պաշտպանական պահանջները։ Բացատրությունը շատ պարզ է եւ հստակ՝ դիտարկելով տարածաշրջանային ծավալումները եւ մեզ թշնամի երկրների հայատյաց նկրտումները։
Եվ վերջում՝ անհրաժեշտ հետգրություն: ՀԱԷԿ-ի անձնակազմին հաջողվել է գերակատարել էլեկտրաէներգիայի արտադրության եւ առաքման նախատեսված տարեկան պլանները: Տարեկան պլանով նախատեսված 2 702,6 մլն կՎտ.ժ էլեկտրաէներգիայի փոխարեն Հայկական ԱԷԿ-ում փաստացի արտադրվել է 2 756,337 մլն կՎտ.ժ էլեկտրաէներգիա: Առաքման արդյունքները եւս գերազանցել են նախատեսված ցուցանիշները. պլանավորված 2 501,7 մլն կՎտ.ժ էլեկտրաէներգիայի փոխարեն փաստացի առաքվել է 2 551,805 մլն կՎտ.ժ էլեկտրաէներգիա:
Արդյունքում՝ 2020 թ. էլեկտրաէներգիայի արտադրության պլանը կատարվել է 101,99 տոկոսով, իսկ առաքման պլանը՝ 102,0 տոկոսով: Եվ այս ամենը՝ 2020 թ., երբ ծանր ու դժվարին տարի էր…

Արմենուհի ՄԵԼՔՈՆՅԱՆ

hhpress.am