Սեփական բնօրրանի տիրոջ իրավունքով եւ առաքելության հավատարմությամբ

Պատերազմներից հետո թե ինչ են մտածում տանուլ տված կողմերի հանրույթները, պատերազմը շահածներին չի հետաքրքրում։ Ավելի պարզ՝ այդ պահի շահածները միշտ ուսումնասիրում են, թե ինչ է մտածում այդ պահի տանուլ տվածների ազգային հատվածը կամ ժողովրդի մտածող մասը։ Սա են հուշում աշխարհի պատերազմներն ու հետպատերազմյան շրջանները։
Թուրքիան ու Ադրբեջանը Հայաստանի (նաեւ Արցախի եւ սփյուռքի) հանդեպ այսօր նույնն են անում։ Նրանք մանրակրկիտ ուսումնասիրում են, թե պատերազմից հետո ինչ վիճակում է հայ ազգային հատվածը եւ կազմակերպում են իրենց հակագրոհի ծրագիրը։ Դա կլինի դասական պատերազմի կամ հոգեբանական պատերազմի ձեւով (ներկայում սա է արվում), ժամանակը ցույց կտա։ Բայց թշնամին մեզ լավ է ճանաչում ու գիտի, որ մեր հանդեպ հոգեբանական ճակատում հաղթանակի պարագայում իր մնացյալ բոլոր հաղթանակներն ապահովագրված են։ Եվ հոգեբանական ճակատում թշնամին գործունեության մեծ դաշտ ունի այսօր։ Ցավոք։ Պատճառները հայտնի են, թույլ տալն ու չտալն էլ՝ մեր ձեռքում։ 
Խոսքս հիմա մեր ազգային հատվածին չէ, որ վերաբերում է։ Որովհետեւ այս հատվածը ճանաչում է իրեն՝ ծագումնաբանությամբ, անցած ճանապարհով, ապագայի նպատակներով, գենով, պատմությամբ, լեզվով, հավատով, գիտի՝ ով է, ինչ առաքելություն ունի եւ ուր պետք է գնա։ Ու որ մի ոտատեղ էլ ունենա՝ պայքարելու է սեփական բնօրրանի տիրոջ իրավունքով ու իր առաքելության հավատարմությամբ։ Խոսքս ժողովրդի այն հատվածի մասին է, որ, այո՛, միասնական է, այո՛, հայրենասեր է, այո՛, ուզում է իր երկրում ապրել, արարել, բայց պայքարի մի կետում զիջում է՝ չդիմանալու եւ հույսը կորցնելու հետեւանքով։ Դա էլ իր հերթին հետեւանք է ազգային ինքնաճանաչման պակասի։ Եվ այս բացը թույլ է տալիս, որ նա մի պահի թուլանա, կորցնի զգոնությունը կամ՝ հավատա, ապրելու ուժ գտնելու համար ներշնչվի, որ պատերազմն ավարտվել է։ Հենց ներշնչվեց, ուղեղում կդաջվի թուրքի պես թշնամու հետ «համակեցություն» կոչվածի հնարավորության ազգասպան, անձնասպան եւ հոգեսպան գաղափարը։ Դա թույլ չտալու համար պետք է փաստեր ի մի բերել։ Ու դրանց մեկտեղումը զգոնությունը չկորցնելու հնարավորություն կտա։ Թույլ կտա շատ հստակ տեսնելու, որ թշնամին դեռ չի ավարտել իր ծրագրերը։ Սրանք փաստեր են, որոնք արձանագրված են, նաեւ մարդու իրավունքների պաշտպանի խոսքում եւ զեկույցներում, եւ խոսուն են այնքան, որ լրացուցիչ հավաստիացման կարիք չկա։
Հիշու՞մ եք՝ «ՀՀ»-ն, հատկապես պատերազմից հետո, շատ է խոսել այս դարի պատերազմների մի առանձնահատկության՝ հիդրոահաբեկչության մասին։ Մեր հանդեպ թշնամու այս քաղաքականությունը խորհրդային տարիներին էլ է կիրառվել, երբ կամաց-կամաց քչացնում էին մեր կապույտ օղակները։ Նույնն էր երեկ, նույնն է այսօր։ 
Օրինակ՝ «ՀՀ Սյունիքի մարզի Մեղրի համայնքի բնակիչների ջրի միջազգայնորեն երաշխավորված իրավունքը շարունակաբար լրջորեն խախտվում է ադրբեջանական զինված ուժերի դիտավորյալ արարքներով... Բանն այն է, որ Մեղրի համայնքի բնակավայրերի խմելու եւ ոռոգման ջուրը մշտապես ապահովվել է Մեղրի գետի հաշվին: Զվարագետ կամ Այրիջուր վտակը սկիզբ է առնում ծովի մակերեւույթից մոտ 3,500 մ բարձրությունից՝ Զանգեզուրի լեռների հարավարեւելյան լանջերից ու հետո միանում է Մեղրի մայր գետին: Ձնհալների շնորհիվ յուրաքանչյուր տարվա մոտ օգոստոս ամսից սկսած Զվարագետը դառնում է ջրառատ, որի շնորհիվ էլ մշտապես ապահովվել է խմելու եւ ոռոգման ջրի լիարժեք մատակարարումը Մեղրի համայնքի նշված բնակավայրերի համար... Բնակիչները եւ Մեղրի համայնքի ղեկավարը Մարդու իրավունքների պաշտպանին տեղեկացրել են, որ ադրբեջանական զինվորականները յուրաքանչյուր ամիս հատուկ ինժեներական տեխնիկայով արգելակներ են ստեղծում ու դրանով փոխում են վտակի հունը դեպի Նախիջեւան: Այսինքն՝ ադրբեջանական զինված ուժերի այս դիտավորյալ գործողությունների արդյունքում լուրջ խնդիրներ են առաջ գալիս յուրաքանչյուր տարի օգոստոս ամսից սկսած Մեղրի եւ Ագարակ քաղաքների, Նռնաձոր, Շվանիձոր, Ալվանք գյուղերի բնակիչների համար՝ կապված խմելու եւ ոռոգման ջրի հասանելիության հետ: Ընդ որում, այս ամենն արվում է մարդկանց կյանքի համար իրական վտանգավոր ուժի սպառնալիքով, քանի որ Մեղրի գետի Զվարագետ վտակի առաջացման հատվածը գտնվում է ադրբեջանական զինվորականների ուղիղ նշանառության տակ ու հսկվում է նրանց կողմից»: Կասեք՝ ջրի իրավունքը երաշխավորված է միջազգայնորեն։ Կասեմ՝ պատերազմի ընթացքում մենք համոզվեցինք, թե ինչ ասել է միջազգային ու մարդու իրավունքներ, եւ թե թշնամին ինչպես է վերաբերվում այդ «միջազգային» կոչվածին։
Հիդրոահաբեկչությունը մի կողմ թողնենք։ Ասվում է՝ համակեցություն հնարավոր է։ Բայց՝ ու՞մ օգտին։ «Հայաստանի Կապան քաղաքից Ճակատեն ու մի շարք այլ գյուղեր տանող, այսինքն՝ խաղաղ բնակավայրեր իրար կապող միջհամայնքային ճանապարհին ադրբեջանցի զինվորականները 2021 թ. հունվարի 22-ին տեղադրել են «Բարի գալուստ Ադրբեջան» ադրբեջաներեն ու անգլերեն գրառումով ցուցանակ, իսկ դրանից առաջ` նաեւ ադրբեջանական դրոշներ»:
Կամ՝ Ադրբեջանում (Թուրքիայում նույնպես) պետական մակարդակով հայատյացության քաղաքականություն է տարվում, բացահայտ խոսվում է հայ ժողովրդի ցեղասպանության մասին, Հայաստանի դեմ նոր պատերազմի բացահայտ կոչեր են հնչում, թե՛ պատերազմի ընթացքում եւ թե՛ պատերազմից հետո հայկական կողմի եւ՛ զինվորականների, եւ՛ քաղաքացիական անձանց նկատմամբ խոշտանգումներ են եղել եւ շարունակվում են։ Հիմա եթե քեզ մորթած ու մորթել ցանկացողի հետ, քո իսկ տան ճանապարհին դրոշ տնկած խոշտանգողի ու պատերազմական հանցագործի հետ մտածում ես, որ կարելի է համակեցիկ ապրել, ուրեմն՝ պետք է պատրաստվես, որ այդ համակեցությունը ենթադրելու է տանդ ընտանիքիդ մյուս անդամների ֆիզիկական դաժանաձեւ կորուստ։ 
Կամ՝ տանդ սենյակները՝ Արցախի մեծ մասը թշնամուն է անցել, քո տան դռներն էլ՝ բաց՝ վայրագ քամիների ազատ ելումուտով։ Տնամերձ հողամասերդ անգամ օգտագործել չես կարողանում։ Հարցրեք Սյունիքի, Գեղարքունիքի մարզի սահմանամերձ դարձած համայնքների բնակիչներին։ Արոտավայրերի, խոտհարքների, ջրային պաշարների օգտագործումն իրենց համար անհնար է դարձել կամ, լավագույն դեպքում, վտանգավոր... Հիմա եթե հավատում ես, որ համակեցություն կլինի, պատրաստվիր ամբողջ տունդ հանձնելու։
Այլ փաստե՞ր։ Անթիվ, անհամար են դրանք։ Շարունակելը պատկերը չի փոխելու։ Եթե այսքանից հետո հավատացող լինի, ուրեմն՝ նա հանրույթի մաս է, ոչ թե ժողովրդի մտածելու ունակ մաս։ Պատմությունն էլ մի կողմ թողնենք չսովորածների համար։ Իրականությունն ամեն ինչ բացահայտ ցուցադրում է։ Այսքանից հետո համակեցություն ուզողը արդեն պարզ բնորոշում ունի՝ թրքասեր։ Որ յուրատեսակ նեոթուրք է Հայաստանի ու հայի համար։ Իսկ այս տեսակը հաստատ չպետք է որոշի Հայաստանի ու հայության ապագան։ Հանրույթը որտեղ ասես՝ կարող է ապրել, նրա համար ոչինչ արժեք չունի՝ ազգ, հայրենիք, նպատակ։ Միայն օրվա հացը, դա էլ որտեղ ասես կուտի։ Ա՛զգն է կռիվ տվողը, հետեւաբար՝ ա՛զգն է եւ որոշողը։
Եվ վերջին փաստը թշնամու հետ համակեցություն ուզողներին։ Ադրբեջանի փաստաբանների միության անդամը սոցհարթակում գրառում ունի. «Պետք է սպանել եւ՛ հայ կանանց, եւ՛ հայ երեխաներին»։ Հիմա՝ առակս ինչ կցուցանե համակեցություն ուզողի կամ հավատացողի համար. թուրքը որ մտավ տունդ, քեզ ու երեխայիդ սպանելուց առաջ չի հարցնելու՝ հանրույթի՞ մաս ես, թե՞ ազգի։ Քեզ ու քո երեխայի համար կռիվ տվողն էլի ա՛զգն է լինելու, հետեւաբար՝ քո ու քո երեխայի անվտանգության համար դու պարտավոր ես ականջալուր լինել ազգի ձայնին։ Իսկ ազգը թույլ չի տա թշնամուն հասնել իր նպատակին, որովհետեւ ունի՛ բնօրրանի տիրոջ իրավունքն ու իրավունքի զգացողությունը։

Արմենուհի ՄԵԼՔՈՆՅԱՆ