Հայաստանի պաշտպանության նախկին նախարար (2008-2016 թթ․), գեներալ-գնդապետ Սեյրան Օհանյանը կարծում է փետրվարի 20-ին կայանալիք հանրահավաքը նաև միասնության գաղափարի ներքո պետք է լինի, քանի որ փետրվարի 20-ին միասնության գաղափարով Արցախյան շարժումը սկսվեց։

Ըստ նրա՝ մեր վերջին 30 տարվա պատմությունը՝ անկախության, արցախյան ազատամարտի, հայկական բանակի և միասնության գաղափարի ներքո է կերտվել, հետևաբար՝ այս ամենը պետք է հիմք լինի, որպեսզի ժողովուրդը հասկանա պահի լրջությունը։ Այս պարտվողական իրավիճակից դուրս գալու ելքը, միանշանակ, իշխանափոխությունն է։ Այս մասին Սեյրան Օհանյանը նշեց MegaNews.am-ի թղթակցի հետ զրույցում։

«Ես մասնակցում եմ հանրահավաքներին, բայց գիտեք՝ այդ «17+1»-ի մեջ չեմ, ես իմ կարծիքն եմ արտահայտում։ Կարծում եմ՝ ի վերջո պետք է հասնել նրան, որ իշխանությունը հրաժարական տա, և արտահերթ ընտրությունների միջոցով նոր իշխանություն ձևավորվի», — նշեց Սեյրան Օհանյանը։

Օրերս ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանն ArmNews-ին տված հարցազրույցում համոզմունք հայտնեց, որ Շուշին իրականում ոչ թե ընկել, այլ հանձնվել է: Երկրորդ նախագահն ընդգծեց՝ Շուշիի անկումը փորձ էր արվում բարդել ՀՀ պաշտպանության նախկին նախարար Սեյրան Օհանյանի վրա:

«Նոյեմբերի սկզբին ՔՊ-ական մամուլը սկսեց գրել այն մասին, թե ինչ հերոսական ջանքեր է գործադրում Սեյրան Օհանյանը Շուշին պաշտպանելու համար։ Ես զարմացա: Բայց չանցած 2-3 օր` սկսեցին Սեյրան Օհանյանին մեղադրել, որ նա չկարողացավ Շուշին պահել: Ներողություն բառիս համար, Շուշիի անկումն ուզում էին գցեին Սեյրան Օհանյանի ջեբը»,- ասաց Սարգսյանը՝ շեշտելով՝ Սեյրան Օհանյանն այնտեղ ընդամենը խորհրդատուի դերում էր եղել:

Անդրադառնալով վերոնշյանին՝ Սեյրան Օհանյանը նշեց․ «Մարտավարական առումով Շուշիի մատույցներում հրամանատարները, զինվորները կռվել են, մարտնչել են, շատերը զոհվել են։ Փառք բոլոր այն տղաներին, որոնք հերոսի մահով և քաջագործություններով իրենց հավերժացրել են։ Օպերատիվ առումով՝ կարծում եմ՝ Շուշին հանձնվել է։

«Այդ դավադրության հարցի մասին խոսելիս պետք է համապատասխան մարմինները դրա պատասխանը տան։ Ինչ վերաբերվում է «իմ գրպանը գցելուն», պետք է ասել՝ այդ օրերին անհարկի, անտեղի ինձ գովաբանում էին։ Ես այնտեղ եղել եմ որպես կամավոր։ Վերջին օրերին Արցախի Հանրապետության նախագահն է խնդրել՝ բարձրանամ, տեսնեմ, աջակցեմ։ Իսկ այդ անհարկի գովաբանություններն ինձ համար չեն։ Իմ կերպարն այնպիսին չէ, որ ես ամեն տեսակի գովաբանություն ընդունեմ։ Դա խոսում է այն մասին, որ այդ գովաբանություններով ուզում էին ասել՝ ես այնտեղ եմ։ Դրանից հետո՝ եռակողմ հայտարարությունը ստորագրելուց հետո, այդ ֆեսքային հրոսակախմբերի հայտնի ՊՈԱԿ-ի կողմից արտահայտություններ եղան իմ վերաբերյալ, մեծ քանակությամբ մեկնաբանությունների մեջ գրում էին՝ «Դուք եք եղել», «Դուք եք հանձնել»․ սա խոսում է այն մասին, որ փորձում են այդ առեղծվածը, այդ մութ պահն իմ վրա բարդել․ այդ առումով Սերժ Սարգսյանի ասածը ճիշտ է»։

Հարցին՝ այսինքն՝ իրավունք ունի՞ գոյություն ունի ունենալու այն վարկածը, որ Շուշին իրականում ոչ թե ընկել, այլ հանձնվել է, Սեյրան Օհանյանը պատասխանեց․ «Իրավունք ունի գոյություն ունենալու։ Դրա մասին նաև խոսում են նաև բոլոր այն արտահայտությունները, որ մեր պետության մեջ ՝ մանավադ ԱԺ-ում ասվել են՝ «Շուշին դժգույն և դժբախտ քաղաք էր», «Շուշին հայկական չէր»․․․․ ի վերջո, երբ լայն տեսանկյունից ես վերլուծում, կարելի է ասել՝ իմ տեսանկյունից՝ այդ դավադրության վարկածը կա»։

Անդրադառնալով Սերժ Սարգսյանի հարցազրույցին, Սեյրան Օհանյանը նշեց․ «Ինչ վերաբերում է Սերժ Սարգսյանի ամբողջ ելույթին՝ պետք է նշեմ՝ ես շնորհակալ եմ, որ կան մարդիկ, որոնք մերթընդմերթ մեր հասարակությանը ճշմարտություններ են ներկայացնում։ Սերժ Սարգսյանն այն անձնավարությունն է, որն անցել է այս ամբողջ ճանապարհով, պայքարով՝ այս 30 տարվա և՛ կառավարման, և՛ մեր պայքարի․․․ նա նաև մեր անկախության ու բանակաշինության ակունքներում է կանգնած եղել։ Կարծում եմ՝ իր աշխարհայացքն ու աշխարհաքաղաքական վերլուծություններն ավելի լայնաբնույթ են և այն, ինչ անհրաժեշտ էր ներկայացնել հանրությանը, ինչը գաղտնիք չէր պարունակում, մանավանդ՝ բանակաշինության ու պատերազմի մասին, ինքը ճիշտ է ներկայացրել»։

Խոսելով մեր բանակի բարոյահոգեբանական ոգին վերականգնելու, բանակում առկա խնդիրները լուծելու անհրաժեշտությանն ու դրանց լուծման ուղիների մասին, Սեյրան Օհանյանը նշեց՝ մեր բանակն ապացուցել է, որ անընդհատ զարգացող կառույց է։ Բանակի զարգացման, պլանավորման, գործնական աշխատանքների ընթացակարգեր գոյություն ունեն, որը ոչ միայն բանակի մասնակցությամբ, այլև ՀՀ միջգերատեսչական հանձնաժողովի աջակցությամբ և միջազգային փորձագիտական խմբերի ներկայությամբ է իրականացվել։

«Նախ, որպեսզի բանակի զարգացումն այսօր կարողանանք պլանավորել, պետք է ասել՝ ինչո՞ւ այսպես ստացվեց։ Բանակը, կարելի է ասել, մեծամասնությամբ իր առջև դրված խնդիրը կատարել է։ Հատկապես Արցախի ՊԲ-ն մարտավարական օղակում, այնտեղ, որտեղ կռվել է, իրականացրրել է իր առջև դրված խնդիրը։ Մեկ անգամ չէ, որ ասել եմ՝ 283 կմ պաշտպանության գոտուց միայն մոտավորապես 20 կմ-ում է մխրճում եղել։ Բանակն այդ իրավիճակում հայտնվեց միայնակ, չհամալրվեց։

Բանակի ռազմաքաղաքական համագործակցության, բնակի կառույցների համագործակցության ջանքերով մխրճման տեղերում և հակառակորդի գլխավոր օղակների ուղղությամբ ճիշտ վերլուծություն չարվեց ռազմաքաղաքական տեսանկյունից։ Առաջնային ղեկավարման լիարժեք կետեր և վերախմբավորումներ չիրականացվեցին, որպեսզի այդ բացը լրացվեր», — նկատեցպ պաշտպանության նախկին նախարարը։

Ըստ նրա՝ մյուսը խնդիրը բանակի ղեկավարության կառուցվածքի փոփոխություններն են, որոնք արվեցին վերջին տարիներին, մասնավորապես՝ ղեկավարության չափից ավելի երիտասարդացումը, արագ փոփոխությունները։

«Արագ փոփոխությունները երկու հանգամանքի են բերում՝ եթե նախարարն ու ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետը փոխվում են, ապա եթե ինչ-որ բան, ինչ-որ դժվար իրավիճակ պատահի, մեկի համար նորություն է, իսկ մյուսը դեռևս ամբողջությամբ չի տիրապետում։ Երկրորդ հանգամանքը, որն ամենավատն է՝ գլխավոր շտաբի պետի պաշտոնն էլ է քաղաքանացվում․ հակառակ դեպքում ես ինչպե՞ս հասկանամ, երբ, օրինակ, գեներալ-գնդապետ Մովես Հակոբյանին փոխում են, ասում են՝ մենք ուզում ենք հներից՝ բոլորից ազատվել, իսկ բանակում ի՞նչ է նշանակում հին։ Բանակում «հին», նշանակում է տարիք, բարձր պաշտոն, բարձր կոչում, ծառայողական և մարտական փորձառություն։ Երբ փորձառումներին փոխում ենք ու նշանակում երիտասարդների, արդյունքը սա պետք է լինի։ Իհարկե, նույնը վերաբերում է Արցախի Պաշտպանության բանակի հրամանատարությանը, օրինակ՝ գեներալ-լեյտենանտ Լևոն Մնացականյանի փոփոխության հետ կապված», — հավելեց Սեյրան Օհանյանը։

Ըստ նրա՝ կարելի է ասել, ունենք կիսաջախջախված բանակ՝ մարդկային մեծ կորուստներով, սպառազինության և ռազմական տեխնիկայի մեծ կորուստներով ու կառուցվածքային մեծ փոփոխություններով։

«Այդ առումով կարծում եմ՝ բանակում գոյություն ունեցող ընթացակարգը պետք է դրվի սեղանի վրա ու այդ ընթացակարգով բանակի հետագա զարգացումն ապահովվի։

Այսինքն՝ անհրաժեշտ է առաջին հերթին ստեղծել վերը նշված միջգերատեսչական հանձնաժողովը, որը կանցկացնի ռազմավարական վերանայում։ Ռազմավարական վերանայման արդյունքը պետք է լինի այն, որ հարկավոր է գնահատել մեր անվտանգության միջավայրը և այն սպառնալիքները, որոնք գոյություն ունեն և պետք է հասկանալ՝ արդյո՞ք դրանք աճի միտում ունեն մեր տարածաշրջանում։ Այնուհետև պետք է որոշվի յուրաքանչյուր գերատեսչության և գլխավոր շտաբի պետի դերակատարումը մեր երկրի պաշտպանական քաղաքականության մեջ։

Դրանից ելնելով՝ պետք է կազմվի ԶՈՒ զարգացման և սպառազինության, ռազմական տեխնիկայի զարգացման պետական ծրագիր։ Ինչ վերաբերում է զորային կառույցում՝ կոնկրետ զինվորական կառույցում կատարվող քայլերին, ապա առաջին հերթին պետք է ճշգրտվի ԶՈՒ կառուցվածքը, երկորդ՝ համապատասխան աշխատանք պետք է տարվի հատկապես Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի Հանրապետության սահմանների փոփոխված վայրերում, որտեղ ահռելի մեծ քանակությամբ ինժեներական աշխատանքներ պետք է կատարվեն», — ընդգծեց Սեյրան Օհանյանը։

Ըստ նրա՝ պետք է բանակում կապիտալ ներդրումների, շինարարության, ինժեներական աշխատանքների համադրմամբ իրականացվեն մշտական տեղակայման վայրերի և սահմանային ինժեներական աշխատանքները։

Բանակը պետք է կամաց-կամաց վերադառնա իր բանականոն գործունեությանը։ Դա այսօր լինելու է սահմանային ծառայությունը, մարտական հերթապահությունը, մարտական պատրաստությունն ու դաստիարակչական աշխատանքները։ Սեյրան Օհանյանի վստահեցմամբ՝ մարտական պատրաստությունն ու դաստիարակչական աշխատանքներն են, որ կբարձրացնեն բանակի մարտական ոգին։

«Լուրջ աշխատանք պետք է տարվի նաև բանակի մոբիլության և սպառազինության ապահովման հետ կապված։ Այս առումով կարևոր է ժամանակակից սպառազինության և տեխնիկայի միջոցների համալրումը՝ հատկապես ավիացիա, ԱԹՍ-ներ, հակաօդային պաշտպանություն, ռադիոէլեկտրոնային պայքար, ավտոմատ կառավարման համակարգ․․․ սրանք ամենակարևոր ուղղություններից պետք է լինեն։

Իհարկե, լուրջ ուշադրություն պետք է դարձնել բանակի արագաշարժությանն ու խուսանավմանը, այսինքն՝ նոր տիպի, ավելի արագընթաց ու փոքր ավտոպարկ պետք է ունենալ։ Հանդերձանքի առումով՝ բանակի ղեկավարությունն արդեն գիտի՝ ինչ անել․ այդ ուղղությամբ համապատասխան աշխատանք արդեն տարվում է», — շեշտեց Սեյրան Օհանյանը։

Նրա պնդմամբ՝ ամենակարևորը՝ մեր հասարակությանը վերաբերող մասով, սահմանում տիրող քաոսի հետ կապված՝ բանակի ղեկավարությունը չպետք է վարանի և պետք է նախաձեռնությունն իր ձեռքը վերցնի և համարձակ կերպով ներկայացնի երկու բան․ առաջին՝ բանակը վերահսկում է սահմանում կատարվող ամբողջ իրավիճակը և գտնվում է մեր սահմանապահ բնակավայրերի, մեր քաղաքացիների կողքին, աջակցում է նրանց, այսինքն՝ այդ քաղաքացիները հակառակորդի հետ՝ դեմ առ դեմ, միայնակ չեն։

«Բանակը պետք է համարձակ կերպով հանրությանը ներկայացնի այն կարևոր բարեփոխումները, որոնք պիտի լինեն։ Բանակը պիտի վստահեցնի, որ շարունակում է մնալ մեր անվտանգության երաշխավորը՝ ուշադրություն դարձնելով հատկապես ռազմական ու ռազմատեխնիակական համագործակցությանը՝ հասարակությանը ճիշտ ներկայացնելով այն համագործակցությունը, որը մենք ունենք մեր ռազմավարական գործընկերոջ՝ Ռուսաստանի Դաշնության հետ՝ միացյալ զորախմբի կազմում համապատասխան պլանավորված միջոցառումներ կատարելու ուղղությամբ», — եզրափակեց Սեյրան Օհանյանը։

 

Հասմիկ Բալեյան